Monitorowanie ośrodka fazy 1

Monitorowanie badań fazy pierwszej.

Sama istota monitorowania fazy pierwszej jest dokładnie taka sama jak w badaniach kolejnych faz. Podstawowym problemem są trochę inne wymagania jakie stawiamy samemu miejscu badania i zespołowi badawczemu.

Ośrodek badań pierwszej fazy

Wytyczne i wymagania   

To jest element najbardziej różniący się od następnych faz.

Ośrodek dla badań pierwszej fazy, zakładając że mówimy o pierwszej fazie z udziałem zdrowych uczestników powinien spełniać trochę inne kryteria

Najczęściej mamy spotykamy sie z podmiotem leczniczym, który jest dedykowany badaniom. Nie przyjmuje “regularnych” pacjentów lub są swego rodzaju rzadkością.

Wymagania najlepiej są opisane w Guidelines for phase 1 clinical trials ABPI. Podobne, choć nie identyczne wymagania znajdziemy w dwóch dokumentach programu   akredytacyjnego dla ośrodków fazy 1  MHRA

Jeśli chodzi o wymagania w stosunku do ośrodków to oba dokumenty są pewnego rodzaju “złotym standardem” do którego odnoszą się audytorzy, ale też inspektorzy.

Należy jednak pamiętać, że są to dokumenty z poziomu “standardów branżówych”. Nie mają one żadnej mocy prawnej. Jeśli kontrakt zawarty z ośrodkiem pierwszej fazy lub system QMS tego ośrodka nie powołuje się ne te wymogi to pozostaną one tylko pewnego rodzaju drogowskazem, a nie kodeksem według którego jesteśmy zmuszeni prowadzić ośrodek i badanie. Oczywiście znakomita większośc ośrodków w EU, które miałem okazję odwiedzać lub audytować, przyjmuje te wytyczne za punkt docelowy i stara się sprostać tym wymaganiom.

System Zapewnienia Jakości (ang. Quality Management System – QMS)

Każdy szanujący się ośrodek pierwszej fazy powinien mieć QMS oparty o pisemne procedury. Ich zakres, forma, język, poziom szczegółowości jest elementem strategii danego ośrodka lub wypadkową doświadczeń ludzi w nim pracujących.
Dlatego należy zbadać ich spójność i zakres w jakim opisują procesy wpływające na integralność danych jak i bezpieczeństwo uczestników.  

Ponieważ nie ma jednolitych wzorców, jak taki system musi wyglądać, bywa on bardzo zróżnicowany. To sponsor w ramach oceny podwykonawcy powinien ocenić na ile dany kształt systemu odpowiada jego potrzebom.

Jeśli sponsor nie ma wypracowanych, dopasowanych do potrzeb standardów to warto zajrzeć do w/w wytycznych i do SOPów ośrodka i na tej podstawie takie oczekiwania zbudować. Ocena ryzyka dla danych i pacjentów powinna być wyznacznikiem zakresu jaki się od ośrodka oczekuje. Wiadomo że jakość kosztuje – im wyższy standard będzie oczekiwany tym więcej będzie badanie kosztować.

Study team

Oczywistym jest, że wymagania w dedykowanym fazie 1 ośrodku będą inne w stosunku do personelu, niż to ma miejsce w przypadku personelu klinicznego, który w kolejnych fazach robi badanie. Nie do końca zgadzam się z takim podejściem, choć rozumiem skąd ono się wywodzi. Nakazanie lekarzom, pracującym zasadniczo klinicznie, w regularnych podmiotach leczniczych stosowania zasad rodem z  badań fazy pierwszej prawdopodobnie doprowadziłoby do zupełnego zaniku badań fazy 2 i 3. Choć oczywiście świadomość potrzeby wdrożenie innych standardów we wszystkich badaniach klinicznych zaczyna się przebijać do świadomości badaczy. Przebija się powoli.

W przypadku zespołu badawczego ośrodka fazy 1 wymagania są wyższe. Szkolenia z zasad postępowania w przypadkach nagłych jest w danym ośrodku, a nie tylko ogólnych zasad resuscytacji jest bezdyskusyjne. Również procedury postępowania w badaniu są inne ze względu na często bardziej wymagające zapisy protokołów badań 1 fazy.

Dokumentacja

Source Documetns (SD) –  dokumentacja źródłowa, często odbiega od tej spotykanej w “klinikach”. Jest inaczej sformatowana, a jej duża część jest dostosowywana do wymagań protokołu.
Należy sprawdzić na ile takie zmiany, adaptacje są dopuszczone  SOPach i czy są zgodnie z nimi wprowadzone.

Bywają ośrodki 1 fazy z pełną SD elektroniczną – w takich przypadkach może być sytuacja kiedy dane źródłowe są wprowadzane do jednej bazy danych, która ma dwie funkcjonalne “twarze”. Jedna to dokumentacja medyczna / źródłowa, druga to CRF czyli sformatowana nakładka na bazę danych, ekstrahując z niej dane wymagane przez protokół.

Jeśli tak jest to klasyczna weryfikacja danych źródłowych całkowicie jest pozbawiona sensu, bo faktycznie są to te same dane (raz wprowadzone do systemu) tylko “oglądane” z dwóch różnych stron. Te rozwiązania, mimo że można jest spotkać nie są powszechne. W przypadku polskich ośrodków muszą one również, jako podmioty lecznicze spełnić wymagania Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 9 listopada 2015 r. w sprawie rodzajów, zakresu i wzorów dokumentacji medycznej oraz sposobu jej przetwarzania

niezależnie czy mają dokumentację elektroniczną, czy papierową.

Monitorowanie

Monitorowanie ośrodków fazy pierwszej wymaga zapoznania się ze specyfiką wystawianych im wymagań. Najlepiej taką “przygodę” zacząć od dokładnego przestudiowania Guidelines for phase 1 clinical trials ABPI. W drugiej kolejności należy ustalić jakie sponsor dla którego monitor pracuje ma wymagania. Jeśli ich nie ma to dobrze byłoby je pisemnie określić. Jest to element obowiązującego sponsora nadzoru (ang. Oversight – ICH GCP R2 – 5.2.1 addendum). Taki zakres zgodnie z  ICH GCP R2 5.18.7 musi być jasno określony w Planie Monitorowania i odpowiednio potem zaraportowany w raportach z wizyt monitorujących ICH GCP R2 5.18.6.e.

Zawsze też można sięgnąć po poradę specjalisty – www.AkademiaGCP.pl zaczyna działać. Już niedługo pierwsze szkolenia. Zajrzyj tam 4 kwietnia – AkademiaGCP zaczyna zapisy na szkolenie
Audyt GCP w badaniach klinicznych – jak przygotować ośrodek do audytu?

.